Wat is patina?
De patina is de natuurlijke verweringslaag die ontstaat wanneer het metaal van een munt reageert met gassen in de atmosfeer. Deze chemische reactie zorgt voor een verkleuring van het muntoppervlak, vaak in zachte, diepe tinten.
Voor verzamelaars is een natuurlijke patina zeer gewenst, omdat het zowel de authenticiteit als de ouderdom van een munt benadrukt.
Hoe ontstaat patina?
Wanneer een munt jarenlang wordt blootgesteld aan luchtvochtigheid, temperatuurverschillen en gassen zoals zuurstof en zwaveldioxide, ontstaat er langzaam een dunne oxidatielaag op het oppervlak.
- Zilveren munten krijgen vaak een lichtbruine tot paarsblauwe tint.
- Bronzen munten ontwikkelen doorgaans een blauwgroene kleur door de vorming van koperoxiden en -carbonaten.
- Koperen munten kunnen een diepbruine of groene gloed vertonen.
De precieze kleur en structuur van de patina hangen af van de omgeving, zoals bodemgesteldheid, luchtkwaliteit en bewaaromstandigheden. Een munt die decennialang in een houten kist of vochtige grond heeft gelegen, ontwikkelt een andere patina dan een munt die is bewaard in een droge vitrine.
Waarom is patina belangrijk?
Een natuurlijke patina heeft een esthetische én historische waarde.
Verzamelaars waarderen patina omdat:
- Het de leeftijd en authenticiteit van de munt benadrukt.
- Het aangeeft dat de munt niet is schoongemaakt of gepolijst.
- De kleur en textuur het karakter van de munt versterken.
Een munt met een ongerepte patina vertelt als het ware het verhaal van haar reis door de tijd. Schoonmaken of polijsten kan deze laag onherstelbaar beschadigen, waardoor zowel de waarde als de charme van de munt verloren gaan.
Bronsziekte: wanneer patina schadelijk wordt
Niet alle verkleuring is wenselijk. Bij bronzen munten kan een te sterke reactie met de omgeving leiden tot bronsziekte.
Bronsziekte is te herkennen aan een poederachtige, lichtgroene aanslag die zich uitbreidt over het oppervlak. Deze aantasting is het gevolg van een chemische reactie tussen koperchloriden in de munt en vocht in de lucht.
Wanneer de reactie voortduurt, vreet het corrosieproces zich van binnenuit door het metaal, waardoor de munt structureel wordt aangetast. In dat geval is professionele conservatie noodzakelijk om verdere schade te voorkomen.
Patina en waardebepaling
Bij de taxatie van munten speelt de patina een belangrijke rol. Een originele, gelijkmatige patina verhoogt vaak de waarde van een munt, omdat deze wijst op authenticiteit en behoud van het originele oppervlak.
Munten met een kunstmatige of beschadigde patina worden doorgaans lager gewaardeerd. Een natuurlijke patina is vrijwel onmogelijk om na te bootsen en vormt daarmee een belangrijk bewijs van echtheid en herkomst.
Tips voor behoud van patina
- Raak munten zo min mogelijk aan met blote handen; huidvetten kunnen de patina aantasten.
- Vermijd schoonmaakmiddelen of poetsdoeken. Zelfs milde reiniging kan de oxidatielaag verwijderen.
- Bewaar munten in een stabiele omgeving, vrij van vocht en temperatuurschommelingen.
- Raadpleeg een numismatisch specialist bij aantasting of bronsziekte.
